Niecodziennego odkrycia, dokonano w Sosnowcu. Jeden z mieszkańców podczas wymiany ogrodzenia na swojej posesji natrafił na fragmenty żydowskich macew, które jak wszystko na to wskazuje pochodzą z cmentarza żydowskiego znajdującego się przy ulicy Gospodarczej.
Są to macewy kobiece, pochodzące z lat 30, czyli blisko 90 lat temu. I one najprawdopodobniej w to miejsce trafiły, ponieważ no ulica znajduje się około 500 m od Nekropolii Czterech Wyznań. Macewy były najprawdopodobniej w czasie okupacji zabierane z cmentarza żydowskiego. Tenże mieszkaniec wspomniał, że tuż obok, na tej samej ulicy znajdował się właśnie taki skład macew. Kamienie piaskowe były używane później do brukowania ulic, do krawężników, właśnie pod fundamenty ogrodzeń. On oczywiście nie miał zielonego pojęcia, o tym, że gdzieś tam na jego posesji się też te macewy znajdowały – informuje Dobrawa Skonieczna-Gawlik z Wydziału Kultury i Promocji Miasta UM Sosnowiec.
Na prywatnej posesji znaleziono łącznie siedemnaście fragmentów macew, w tym jedna zachowana niemal w całości z widocznymi pozostałościami złoceń. Jak się później okazało, na dziewięciu macewach widnieją wciąż czytelne napisy. Szacuje się, że to fragmenty pięciu nagrobków.
Mamy tutaj do czynienia z nagrobkami kobiecymi, które no dzisiaj stanowią, jakby są świadectwem historii Sosnowca. Ale przede wszystkim są świadectwem istnienia konkretnych istot ludzkich, konkretnych ludzi i to jest tutaj najważniejsze. Bo dzięki temu przywracamy pamięć o tych ludziach dla następnych pokoleń. Te nagrobki z powrotem wrócą na cmentarz, będą tam wyeksponowane, na razie pod murem. I przede wszystkim te nazwiska, te imiona, te daty ponownie będą na tym cmentarzu widoczne, bo tam no jest ich miejsce – mówi Sławomir Pastuszka, historyk – judaista, opiekun cmentarzy żydowskich.
A zachowanie pamięci o historii zagłębiowskich żydów jest niezwykle istotne, bo to potężna część historii Sosnowca. Istotne nie tylko dla samych mieszkańców miasta, ale żydowskiej społeczności z całego świata, zwłaszcza tych którzy poszukują swoich korzeni. Dlatego też Sosnowiec wydał przewodnik, który pomaga odkrywaniu kart historii.
Składa się on z pięciu szlaków, jest tam Modrzejów, potem skupiamy się głównie na centrum Sosnowca. Ale są też miejsca ważne związane z historią społeczności żydowskiej i tymi tragicznymi losami wojennymi, jak Stary Sosnowiec czy Środula. Myślę, że jest bardzo dużo do odkrycia, są niepublikowane zdjęcia, których nigdy wcześniej ludzie nie widzieli m.in. pierwsze w historii znane zdjęcie z wnętrza sosnowieckiej synagogi, które właściwie dopiero ostatnio ujrzało światło dzienne – mówi Tomasz Grząślewicz, „I like Zagłębie” i redaktor naczelny przewodnika.
Przewodnik powstawał blisko półtorej roku co świadczy o tym, jak bogata jest historia sosnowieckich Żydów. Jeden rozdział poświęcony jest w całości cmentarzowi, na który po konserwacji i oczyszczeniu powrócą odnalezione macewy żydowskie.