W ramach naszej serii artykułów poświęconych zagadnieniom prawnym, dzisiaj skupiamy się na obszarze, który budzi liczne dyskusje i pytania - zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy. Ten temat, choć powszechny, często jest źródłem niepewności zarówno dla pracowników, jak i pracodawców, szczególnie w kontekście braku formalnej umowy o zakazie konkurencji.
W artykule nie tylko wyjaśniamy warunki, na jakich pracownik może podejmować działalność konkurencyjną, ale także analizujemy, jak przepisy prawa pracy i orzeczenia sądowe wpływają na interpretację tych zasad.
Problem zakazu konkurencji pojawia się najczęściej w sytuacji, gdy pracownik, który nie podpisał umowy o zakazie konkurencji, zamierza podjąć działalność konkurencyjną w trakcie trwania stosunku pracy. Dotyczy to zarówno pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i tych działających na podstawie umów cywilnoprawnych. Zagadnienie to zostało szczegółowo omówione w artykule - Brak zakazu konkurencji a działalność konkurencyjna
Zgodnie z art. 261 § 1 Kodeksu pracy, pracodawca nie ma prawa zakazywać pracownikowi równoczesnego zatrudnienia u innego pracodawcy lub wykonywania pracy na innej podstawie niż stosunek pracy. Jednakże, jak wskazuje art. 261 § 2, ta zasada nie ma zastosowania, gdy istnieje umowa o zakazie konkurencji lub gdy odrębne przepisy stanowią inaczej.
Nieodłącznym elementem stosunku pracy jest obowiązek lojalności pracownika wobec pracodawcy. Jak wskazuje art. 100 § 2 pkt 4 k.p., pracownik powinien dbać o dobro zakładu pracy i chronić jego mienie oraz informacje. W literaturze podkreśla się, że obowiązek ten obejmuje unikanie działań szkodzących pracodawcy.
Pojawia się pytanie, czy pracownik może prowadzić działalność konkurencyjną wobec pracodawcy w okresie trwania stosunku pracy, jeżeli nie zawarto umowy o zakazie konkurencji. Przepisy kodeksu pracy oraz orzecznictwo wskazują na złożoność tego zagadnienia.
Z jednej strony, brak umowy o zakazie konkurencji wydaje się otwierać drogę do podejmowania przez pracownika dodatkowego zatrudnienia, także konkurencyjnego. Z drugiej strony, obowiązek lojalności może stanowić przeszkodę w prowadzeniu działalności szkodzącej interesom pracodawcy.
Sądy i eksperci prawa pracy w różny sposób podchodzą do kwestii działalności konkurencyjnej pracowników. Niektóre wyroki Sądu Najwyższego sugerują, że działalność konkurencyjna, nawet bez umowy o zakazie konkurencji, może naruszać obowiązek lojalności i stanowić podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.). Inne orzeczenia wskazują na konieczność indywidualnej oceny każdego przypadku.
Przykładem może być wyrok SN z dnia 8 marca 2013 r. (II PK 194/12), który podkreśla, że nie każda działalność konkurencyjna automatycznie narusza obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy. Decyzja o ewentualnym dyscyplinarnym zwolnieniu pracownika wymaga więc dogłębnej analizy okoliczności.
Podsumowując, w przypadku braku umowy o zakazie konkurencji, pracownik może teoretycznie podejmować dodatkowe zatrudnienie, w tym również konkurencyjne. Jednakże każda taka sytuacja wymaga rozważenia w kontekście obowiązku lojalności pracownika. Pracodawcy powinni zatem dokładnie rozważyć, czy i w jakim zakresie stosować umowy o zakazie konkurencji, a pracownicy – być świadomi potencjalnych konsekwencji podejmowania działalności konkurencyjnej.
Artykuł służy wyłącznie celom informacyjnym i nie powinien być traktowany jako profesjonalna porada prawna. Problematyka zakazu konkurencji w stosunku pracy jest skomplikowana i wymaga indywidualnej oceny każdego przypadku. W razie pytań lub wątpliwości dotyczących praw i obowiązków w zakresie zakazu konkurencji, procedur związanych z zatrudnieniem lub innych kwestii prawnych, zaleca się skonsultowanie się z wykwalifikowanym prawnikiem. Dla uzyskania specjalistycznej pomocy prawnej w tych zagadnieniach, rekomendujemy kontakt z Kancelarią Prawa Gospodarczego TMH Kraków - Tomasz Marek Marcin Hotel Adwokaci i Radcowie Prawni spółka partnerska - https://www.kancelariatmh.pl.