Podzielenie majątku po przeprowadzonym rozwodzie nie zawsze należy do prostych zadań – przekonał się o tym każdy, kto musiał walczyć z byłym mężem lub żoną na sali sądowej. Majątek wspólny może zostać jednak podzielony w znacznie prostszy i szybszy sposób, wystarczy tylko dobra wola rozwodników.
Podział majątku po rozwodzie – formy podziału
Podział majątku po rozwodzie może nastąpić w każdym dowolnym wybranym momencie. Byli małżonkowie nie muszą tego robić bezpośrednio po zakończeniu sprawy rozwodowej, podział może nastąpić bowiem nawet wiele lat po rozstaniu. Praktyka pokazuje jednak, że podział majątku jest przeprowadzany bardzo szybko, odpowiednie postępowanie jest inicjowane w ciągu kilku miesięcy od dnia uzyskania wyroku rozwiązującego małżeństwo.
Jedynym warunkiem, który należy spełnić, aby móc dokonać podziału majątku wspólnego jest posiadanie prawomocnego wyroku rozwodowego. Jeśli takie orzeczenie nie jest jeszcze prawomocne, może zostać zakwestionowane przez każdą ze stron. O prawomocności mówimy wtedy, gdy od danego orzeczenia nie przysługują już zwykłe środki odwoławcze, w tym wypadku mowa oczywiście o apelacji.
Podział majątku wspólnego może nastąpić jedynie w dwóch formach:
- poprzez zawarcie umowy pomiędzy byłymi małżonkami, umowa taka przybiera najczęściej formę aktu notarialnego, choć, gdy w skład dzielonego majątku nie wchodzi jakakolwiek nieruchomość to może być zawarta także w zwykłej formie pisemnej,
- poprzez przejście przez odpowiednie postępowanie sądowe oraz uzyskanie prawomocnego rozstrzygnięcia sądu w przedmiocie podziału majątku wspólnego stron.
Wybór formy podziału majątku wspólnego zależy wyłącznie od rozwodników, przy czym opcja notarialna jest dopuszczalna wyłącznie wtedy, gdy byli małżonkowie zgadzają się na podział w 100% i wiedzą jak dokładnie rozdzielić poszczególne składniki majątkowe pomiędzy siebie.
Jak dzieli się majątek wspólny po rozwodzie?
Podział majątku wspólnego po rozwodzie może nastąpić na wiele różnych sposobów:
- cała masa majątkowa może przypaść na wyłączną własność tylko jednej strony, druga zaś otrzyma stosowną spłatę lub nie będzie miała prawa do spłaty,
- poszczególne składniki dzielonego majątku zostaną przekazane do wskazanych osób, tj. były mąż uzyska część majątku, była żona pozostałe jego elementy. W tym zakresie również dopuszczalne jest stosowanie wzajemnych spłat i dopłat celem wyrównania ewentualnej różnicy majątkowej,
- majątek wspólny zostaje sprzedany, zaś uzyskana w ten sposób kwota pieniężna zostanie rozdysponowana pomiędzy rozwodników.
Niezależnie od tego, który z powyższych sposobów zostanie wykorzystany konieczne jest uprzednie ustalenie udziałów w dzielonym majątku wspólnym. Co do zasady przyjmujemy, że udziały rozwodników są sobie równe, tj. każda ze stron posiada 1/2 udziału w masie majątkowej. Praktyka okazuje jednak, że takie rozwiązanie nie zawsze jest jednak sprawiedliwe i prawidłowe. W zależności od okoliczności danej sprawy były mąż lub była żona mogą domagać się większego udziału w dzielonym majątku (np. 3/4 do 1/4). Jeśli jedna ze stron przyczyniła się do powstania majątku wspólnego w większym stopniu, niż druga to rzeczywiście istnieje uzasadnienie do dokonania podziału w oparciu o nierówne udziały. W praktyce powoduje to niestety spory pomiędzy rozwiedzionymi, które ostatecznie są rozstrzygane przez sądy powszechne.
Sądowy podział majątku wspólnego
Zgodnie z treścią art. 567 Kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. W razie sporu co do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym sąd może w tym przedmiocie orzec postanowieniem wstępnym. Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku.
Żądanie konkretnego udziału w majątku wspólnym (najczęściej udziału wyższego) wymaga od danej strony udowodnienia swojego stanowiska. Musi ona wykazać dlaczego należy jej się większy udział, niż udział byłej żony lub męża. W praktyce dokonuje się to poprzez przedłożenie rachunków na utrzymanie majątku wspólnego (np. kosztów utrzymania domu), które były opłacane wyłącznie przez jednego z byłych małżonków. Sąd nie jest związany żądaniami żadnej ze stron, jednak przedstawienie odpowiednich dowodów podczas rozprawy może pomóc w uzyskaniu wyższego udziału w dzielonej masie majątkowej.
W postępowaniu o podział majątku wspólnego byłych małżonków sąd pierwszej instancji ustala skład i wartości majątku wspólnego, ustala udziały stron w majątku wspólnym, rozlicza nakłady i wydatki poczynione z poszczególnych mas majątkowych oraz spłacone długi, co dotyczy okresu istnienia wspólności ustawowej oraz rozstrzyga o innych roszczeniach między małżonkami związanych z majątkiem wspólnym, powstałych w okresie po ustaniu wspólności ustawowej a przed dniem podziału majątku wspólnego. Przedmiot podziału stanowią przedmioty majątkowe, które były objęte wspólnością w chwili jej ustania i które nadal znajdują się w majątku małżonków jako objęte ich współuprawnieniem w częściach ułamkowych. Każde z małżonków może jednak żądać rozliczenia z tytułu nieuzasadnionego zbycia lub wydatkowania albo roztrwonienia przez jednego z nich, bez wiedzy lub zgody drugiego, składników majątku wspólnego w czasie trwania ustroju wspólności majątkowej.
Treść artykułu napisana we współpracy z kancelarią JCZ Kancelaria Radców Prawnych Bydgoszcz.
Źródło: Radca Prawny.