Korupcja jest zjawiskiem złożonym. Generalnie z korupcją spotykamy się wtedy, gdy ktoś wykorzystuje swoją funkcję lub pozycję w celu zaspokojenia oczekiwań innego podmiotu (osoby fizycznej bądź jednostki organizacyjnej), otrzymując za to w zamian pewną nienależną korzyść. Owa korzyść to tzw. łapówka. Jakkolwiek korupcja kojarzona jest najczęściej ze sferą urzędniczą i osobami pełniącymi funkcje publiczne, tak jest to problem także obrotu gospodarczego, przemysłu farmaceutycznego czy rozgrywek sportowych. Prawo karne stara się odpowiedzieć na wszelkie przejawy korupcji.
Łapówka – co to takiego?
Łapówką na gruncie Kodeksu karnego jest w zasadzie każda wymierna korzyść o charakterze majątkowym lub osobistym. Za łapówką uznaje się przy tym również obietnicę takiej korzyści. Najczęściej chodzi tutaj o pewne przysporzenie majątkowe: pieniądze, wartościowe przedmioty (np. samochód), nieruchomości, etc. Korzyścią majątkową będzie jednak także zapobieżenie uszczupleniu majątku, np. obietnica zwolnienia z długu. Korzyść osobista obejmuje natomiast wszelkiego rodzaju dobra, które są w stanie zaspokoić osobiste potrzeby człowieka, nie wyłączając czynności seksualnych.
Korupcja w Kodeksie karnym
Korupcja na gruncie kodeksu karnego to przede wszystkim tzw. korupcja urzędnicza. W art. 228-229 k.k. uregulowana została odpowiedzialność karna kolejno za przyjęcie łapówki przez osobę pełniącą funkcję publiczną oraz wręczenie łapówki tejże osobie. W pierwszym przypadku mówimy o czynie sprzedajności, w drugim o czynie przekupstwa. Zasadnicza kara za korupcję urzędniczą to pozbawienie wolności od 6 miesięcy do lat 8. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W przypadkach charakteryzujących się wyższym stopnień karygodności, przykładowo z uwagi na znaczną wartość łapówki, sprawca musi się liczyć z karą pozbawienia wolności nawet do lat 12.
W powyższym kontekście wspomnieć od razu należy o tzw. korupcji gospodarczej z art. 296a k.k. Za karalne uznaje się przyjmowanie przez managera korzyści majątkowej lub osobistej (albo jej obietnicy) w zamian za nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, jeżeli może to doprowadzić do szkody majątkowej po stronie spółki (zarządzanej jednostki). Przestępstwem jest odpowiednio wręczania łapówki w tych warunkach. Kara za korupcję gospodarczą choć jest łagodniejsza, to i tak wynosi zasadniczo od 3 miesięcy do lat 5 pozbawienia wolności.
Odrębną postacią korupcji jest tzw. płatna protekcja (art. 230-230a k.k.). W postaci biernej czyn ten sprowadza się do powoływania się na wpływy w określonej instytucji i podjęcia się pośrednictwa w załatwieniu danej sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę. Postać czynna polega tymczasem na wręczeniu łapówki w zamian za owo pośrednictwo. W obu przypadkach zasadnicze zagrożenie karne wynosi od 6 miesięcy do lat 8 pozbawienia wolności.
W Kodeksie karnym spotykamy się jeszcze z tzw. korupcją wyborczą (art. 250a k.k.) oraz korupcją wierzycieli (art. 302 § 2 i 3 k.k.).
Przestępstwa korupcyjne pozakodeksowe
Odnosząc się do przestępstw korupcyjnych uregulowanych poza Kodeksem karnym, wskazać należy w pierwszej kolejności tzw. korupcję farmaceutyczną z art. 128 prawa farmaceutycznego. Przepis ten sankcjonuje naruszenie zakazu reklamy produktów farmaceutycznych poprzez oferowanie osobom uprawnionym do wystawiania recept lub osobom prowadzącym obrót produktami leczniczymi korzyści materialnych lub przyjmowanie takich korzyści.
Odrębnie uregulowana została odpowiedzialność karna za korupcję w przypadku refundacji leków, gdzie sankcjonuje się przyjmowanie i wręczanie łapówek w celu wywarcia wpływu na obrót lekami, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobami medycznymi (art. 54 ustawy o refundacji leków).
Wreszcie, zgodnie z art. 46 ustawy o sporcie, przestępstwem zagrożonym zasadniczo karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 jest przyjmowanie i wręczanie łapówki w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik lub przebieg tych zawodów sportowych organizowanych przez polski związek sportowy. Jest to tzw. korupcja sportowa.
Artykuł powstał we współpracy z Kancelarią Adwokat dr Aleksandra Rychlewska-Hotel Kraków.
Polecamy również: