Zatrzymanie jest środkiem przymusu w postępowaniu karnym, który umożliwia krótkoterminowe pozbawienie wolności w celu przeprowadzenia określonej czynności procesowych. Częstokroć wiąże się ono z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie. Organami uprawnionymi do dokonania zatrzymania jest nie tylko Policja (Centralne Biuro Śledcze Policji), lecz również Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Krajowa Administracja Skarbowa, Żandarmeria Wojskowa, Straż Granicznej, czy też Straż Leśna. Co do zasady decyzja w tym przedmiocie pochodzi jednak od prokuratora. W niektórych przypadkach o zatrzymaniu i doprowadzeniu na czynności może zadecydować także sąd.
Kiedy może nastąpić zatrzymanie?
Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego zatrzymanie może nastąpić wówczas, gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że zatrzymany popełnił przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym. Odrębną podstawą zatrzymania jest uzasadnione przypuszczenie, że zatrzymany popełnił przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy są takie groźby.
Podstawowe prawa osoby zatrzymanej
Na wypadek zatrzymania, warto pamiętać o podstawowych prawach przysługujących osobie zatrzymanej. W pierwszej kolejności należy wymienić prawo do informacji o przyczynach zatrzymania i do bycia wysłuchanym. Powinna ona także otrzymać odpis protokołu zatrzymania.
Zatrzymanemu powinno się na jego żądanie umożliwić kontakt z adwokatem lub radcą prawnym. W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, zatrzymujący może przy tym zastrzec, że będzie obecny przy tej rozmowie. Często ma to też miejsce.
Organy postępowania przygotowawczego zobowiązane są zapewnić zatrzymanemu bezpłatną pomoc tłumacza, jeżeli nie zna on wystarczająco języka polskiego. W przypadku obcokrajowców z prawem tym koresponduje prawo do kontaktu z urzędem konsularnym lub z przedstawicielstwem dyplomatycznym państwa, którego jest obywatelem. Jeżeli zatrzymany nie ma żadnego obywatelstwa, może on skontaktować się z przedstawicielem państwa, w którym mieszka na stałe.
Po zatrzymaniu powinno dojść do zawiadomienia osoby najbliższej lub innej wskazanej osoby, jak również pracodawcy, szkoły, uczelni, dowódcy oraz osoby zarządzającej przedsiębiorstwem zatrzymanego albo przedsiębiorstwem, za które jest on odpowiedzialny.
Kiedy następuje zwolnienie osoby zatrzymanej?
Zatrzymany musi zostać zwolniony po ustaniu przyczyn zatrzymania albo najpóźniej po upływie 48 godzin od momentu, kiedy nastąpiło zatrzymanie. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest przekazanie zatrzymanego do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Jeżeli prokurator wystąpi z wnioskiem o areszt, zwolnienie powinno nastąpić po upływie 24 godzin, chyba że w tym okresie zostanie mu doręczone postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania.
Zatem, zatrzymanie na podstawie decyzji organu prowadzącego postępowania przygotowawcze może nastąpić na okres 48 godzin maksymalnie. Jeżeli w tym czasie został do sądu skierowany wniosek o tymczasowe aresztowanie, to pozbawienie wolności bez postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania może trwać aż do 72 godzin.
Zażalenie na zatrzymanie
Osoba zatrzymana ma prawo wnieść zażalenia na czynność zatrzymania w ciągu 7 dni od dnia dokonania zatrzymania. Sąd rozpatrując zażalenie oceni czy zatrzymanie było zasadne, legalne oraz prawidłowe. Jeżeli zatrzymanie zostało połączone z tymczasowym aresztowaniem, sąd łącznie będzie rozpoznawał zażalenie na zatrzymanie oraz zażalenie na tymczasowe aresztowanie.
Uwagi końcowe
Zatrzymanie zawsze jest bardzo stresującym przeżyciem – zarówno dla samej osoby zatrzymanej, jak i najbliższych członków rodziny. Jeżeli dana osoba spodziewa się na podstawie pewnych okoliczności, że może do niego dojść, dobrze jest się do tego przygotować. Dobrym rozwiązaniem jest uprzedni kontakt z adwokatem, który wyjaśni ewentualny przebieg czynności i doradzi, w jaki sposób najlepiej się zachować, aby zabezpieczyć własne interesy procesowe.
Na zakończenie niniejszego artykułu chcielibyśmy podziękować kancelarii KARH (Adwokat dr Aleksandra Rychlewska-Hotel) za udostępnienie źródeł oraz wskazówki przy przygotowaniu tego tekstu. Misją naszej Redakcji jest dostarczanie rzetelnych informacji z zakresu prawa, które mogą pomóc czytelnikom lepiej zrozumieć swoje prawa i obowiązki. Mamy nadzieję, że ten artykuł przyczyni się do budowania świadomości problemu, który opisaliśmy. Pamiętajmy jednak, że niniejszy tekst nie jest poradą prawną i w przypadku konieczności rozwiązania konkretnych problemów prawnych, zalecamy skorzystanie z usług profesjonalnego adwokata. Redakcja LawMedia.pl
Polecamy również: